تأثیر غول‌های فرهنگی شرق بر زندگی روزمره ایرانیان

بحث بر سر اهمیت صنایع فرهنگی در ایران، موضوع نوپایی است. با وجود آنکه صنایع فرهنگی بر هویت و فرهنگ کشور تأثیر فراوانی دارد، اما راه رفته در بخش پژوهش و ارزیابی کمی‌ها و کاستی‌ها در این زمینه، چندان طولانی نیست. تعداد آثاری که در این‌باره منتشر شده‌اند، در قیاس با دیگر موضوعات، بسیار اندک‌اند. این در حالی است که ما روزانه با انواع مختلف از صنایع فرهنگی مواجه هستیم و شاید بی‌آنکه متوجه شویم، بر شخصیت و زندگی ما تأثیر بگذارد. این مسئله وقتی اهمیتش دوچندان می‌شود که متوجه شویم انواع مختلف این صنایع روزانه بر نوجوانان کشور تأثیر بسزایی می‌گذارند و ممکن است راه زندگی آنها را تغییر دهند. 

از سوی دیگر، با نگاهی به آثار منتشر شده در این زمینه متوجه می‌شویم عمده آثار پژوهشی در این‌باره با تمرکز بر صنایع فرهنگی محصول غرب نوشته شده و به تأثیرات آنها بر فرهنگ کشور نوشته شده‌اند. این در حالی است که شرق آسیا در سال‌های گذشته با تمرکز و گسترش این حوزه، توانسته هم از منظر فرهنگی و هم از لحاظ اقتصادی توسعه قابل توجهی داشته باشد. از نمونه فعالیت‌های این حوزه می‌توان به گروه موسیقی BTS اشاره کرد؛ یک گروه موسیقی کره جنوبی که توانسته هواداران میلیونی در سراسر جهان برای خود تشکیل دهد. درآمد BTS به میلیون‌ها دلار در سال می‌رسد و این گروه به یکی از ارزشمندترین برندها در صنعت سرگرمی تبدیل شده است. از سوی دیگر، این گروه توانسته است موسیقی کره‌ای را به جریان اصلی موسیقی در بسیاری از کشورها وارد کند و بسیاری را به یادگیری زبان کره‌ای ترغیب کند.

«انیمه» از دیگر محصولات صنایع فرهنگی شرق است. انیمه ژاپنی در سال‌های اخیر به محبوبیت فوق‌العاده‌ای در سراسر جهان دست یافته است. دسترسی جهانی از جمله دلایل محبوبیت این آثار عنوان شده است؛ سرویس‌هایی مانند نتفلیکس، کرانچی‌رول و آمازون پرایم ویدیو به فراهم کردن دسترسی آسان به انیمه‌های محبوب و جدید برای مخاطبان جهانی کمک کرده‌اند. از سوی دیگر، بسیاری از انیمه‌ها با زیرنویس یا دوبله به زبان‌های مختلف عرضه می‌شوند که فهم و لذت بردن از آن‌ها را برای مخاطبان بین‌المللی ممکن می‌کند. محبوبیت انیمه در حال حاضر نشان‌دهندهٔ توانایی آن در برقراری ارتباط با مخاطبان از فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های مختلف است.

از دیگر وجوه صنایع فرهنگی موفق شرق در سال‌های اخیر را می‌توان در «تیک تاک» جست‌وجو کرد؛ اپلیکیشنی که استفاده از آن در برخی از کشورها مانند آمریکا با چالش‌های متعددی برای کاربران همراه است. تعداد کاربران تیک‌تاک به‌طور مداوم در حال افزایش است و یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در جهان به شمار می‌رود. تا سال ۲۰۲۳، تخمین زده می‌شود که تیک‌تاک بیش از یک میلیارد کاربر فعال ماهانه در سطح جهانی داشته باشد.

گسترش و توسعه هرکدام از این صنایع در کنار دیگر صنایع فرهنگی محصول شرق که در سال‌های گذشته توانسته‌اند رکورد جدیدی در جذب مخاطب به ثبت برسانند، لزوم ضرورت بررسی دقیق و پژوهش‌های کاربردی را دوچندان می‌کند. از این منظر، مطالعه کتاب «شرق‌گرایی: کی‌پاپ، انیمه و تیک‌تاک در ایران» که به تازگی از سوی نشر معارف منتشر شده و قرار است پنجشنبه، ۲۶ مهرماه ساعت ۱۶ در فروشگاه پاتوق کتاب شهرک شهید محلاتی رونمایی شود، فرصت مغتنمی است در جهت آشنایی با صنایع فرهنگی که محصول شرق است و تأثیر آن بر جامعه ایران.